Rize ilceleri
Rize İlçeleri
Pazar : İlçe Toplam Nüfusu : 80.473 Yüzölçümü : 315 km² Rakım : 10 İlçe merkezi, deniz kıyısında Pazar Deresi’nin denize döküldüğü yerde kurulmuştur.Rize-Artvin karayolu ilçeden geçer.İlçe toprakları dar kıyı ovası ile hemen ardından yükselen dağlardan meydana gelir.Dağlar derin akarsu vadileriyle parçalanmış olup ormanlarla kaplıdır.Başlıca akarsuları Pazar,merdivenli,kalecik,bodaçavi ve ocak dereleridir.İlçe Belediyesi 1854’de kurulmuştur.Pazar,deniz seviyesinden 10 metre yükseklikte Artvin-Rize devlet yolu üzerinde,doğu-batı yönünde kurulmuştur.Doğusunda Ardeşen , batısında Çayeli,güneyinde Çamlıhemşin ile Hemşin,kuzeyinde ise Karadeniz yer alır. Pazar-Ardeşen arasındaki çok dar kıyı düzlüğü ve dar Pazar Deresi vadi tabanı dışında ilçe tamamıyla dağlıktır.Harita üzerinde tabanı deniz kıyısında olan bir üçgene benzer.Bu üçgen deniz kıyısında 21 km, kuzey-güney yönünde ise 30 km uzunluktadır.Türkiye’nin en yağışlı bölgesi içinde olduğundan yılda ortalama 2.332 mm3 yağış almaktadır.Temmuz ve nisan ayları arası çok yağışlıdır,yıllık yağışın %86’sı bu dönemde düşer.Nisan,mayıs ve haziran aylarında az yağışlıdır.Hakim yağmur tipi sikloniktir.Yazları ise konveksiyon adı verilen sağanak yağmurlar görülür.Karlı günlerin sayısı fazla değildir.En sıcak ay 22,4 °C ile Ağustos başlangıcı,en soğuk ay ise 6,6 °C ile ocak ayıdır.
Fındıklı : İlçe Toplam Nüfusu : 15.927 Yüzölçümü : 419 km² Rakım : 10 •Fındıklı, Rize`nin 60 km doğusunda yer alan bir sahil ilçesidir. Doğusunda Arhavi batısında Ardeşen güneyinde Yusufeli ilçeleri ve kuzeyinde ise Karadeniz ile çevrilidir. •13 km kıyı şeridi vardır. Kıyıda çok az olan düzlük alanlar Kaçkarlar`a doğru tepeler ve dağlar şeklinde yükselir. Vadiler arasında yer yer düzlükler mevcuttur. İlçe topraklarını Sümer, Arılı, Yeşildere ve Çağlayan derelerinin etrafındaki vadiler oluşturur. Bu dereler boyunca otlaklar ve yaylalar bulunur. Kaçkar eteklerine doğru yükseldikçe daimi kar sınırları ile karşılaşılır. •Tipik Karadeniz arazi yapısı ve iklimine sahip olan Fındıklı`da yılın 6 ayı kapalı, 4 ayı çok bulutlu ve yılın yarısı yağışlı geçmektedir. Yıllık yağış miktarı 2500 den 3000 mm3 `e çıkmakta olup, en yüksek nem oranı %95, en düşük nem oranı %40 civarıdır. En büyük sıcaklık 30 °C ,en düşüğü ise 4 °C civarındadır. •Yöre halkının bölge şartlarına göre geçim kaynağı,başta çay ve fındık olmak üzere kısmen narenciye,meyvecilik,su ürünleri,arıcılık ve hayvancılıktır.İlçe sınırları içinde çok sayıda çay fabrikası bulunur.Son yıllarda yeni bir ürün olan kivinin üretimi alternatif ürün olarak yaygınlaşmaktadır. •Eski ismi Viçe’dir.1953’de ilçe olan Fındıklı’nın Belediyesi 1948 de kurulmuştur.11 Haziran’ın 1947 tarihinde çıkarılan 5071 sayılı yasa ile Viçe bucak olmaktan çıkarılıp ilçe haline gelmiştir,27 Kasım 1953 yılında çıkan 6190 sayılı kanun ile Artvin ilinden alınıp Rize iline alınmıştır.
İyidere : İlçe Toplam Nüfusu : 8.559 Yüz Ölçümü : 25 km² Rakım : 10 •Doğusunda Derepazarı, batısında Of, güneyinde Kalkandere ve kuzeyinde Karadeniz ile çevrilidir. İlçe merkezi denizin kıyısında kurulmuş olmasına rağmen ilçenin güneyini boydan boya bir duvar gibi kaplayan Doğu Karadeniz Dağları ile doğu ve güneye gidildikçe rakım yükselir. •İlçe , yerüstü kaynakları bakımından oldukça zengin durumdadır. En önemli su kaynağı İyidere Deresi`dir. •Kıyı kesiminde ılık ve bol yağışlı iklim olmasına rağmen, içerilere doğru gidildikçe rakımın artmasıyla birlikte iklim sertliği görülür. Ortalama sıcaklık 14℃`dir. •M.Ö 700 yıllarında Miletoslular tarafından kurulan yerleşim Roma, Bizans ve Pontus Rum egemenlikleri yaşar, 1461 yılında Osmanlı Devleti sınırlarına katılır. Eski adı ‘Aspet’ olan İlçe merkezi Cumhuriyet`in kurulmasından sonra Bucak olarak yapılandırılır. İçinden geçen İyidere Çayı ilçeye adını verir. 1990 yılında ilçe olur. •Tarım, sürdürülen faaliyetlerdendir; özellikle çay üretimi yapılır. Çay tarımı gelişmeden önce mısır, kenevir, narenciye, fındık üretimi ve hayvancılık da yapılmaktaydı ancak zaman içinde bu üretimler yoğunluğunu kaybedince çevre illere ve büyük şehirlere göç süreci yaşanır. •İyidere sınırları içinde kurulmuş fabrikalarla aynı zamanda bir sanayi bölgesi durumundadır
Çamlıhemşin : İlçe Toplam Nüfusu : 6089 Yüzölçümü : 700 km² Rakım : 310 Pazar, Ardeşen, Çayeli, Hemşin, İspir, İkizdere ve Yusufeli ilçeleri ile sınırları olan Çamlıhemşin; Rize`nin adı en fazla anılan ilçelerinden biridir. Bugün popüler bir yayla turizm merkezi durumundaki kaplıcasıyla ünlü Ayder Yaylası, sınırları içindeki Kaçkar Dağları Milli Parkı, tarihi köprüleri ve konakları, şelaleleri, yaz aylarında hareketlenen yaylaları ile kenti ziyaret edenlerin mutlaka uğradığı noktalardandır. •Doğu Karadeniz Bölgesi`nin engebeli topografyası tarımsal üretimde çeşitliliği kısıtlar. Bu nedenle bölgenin genelinde ormancılık ve arıcılık en önemli gelir kaynakları olarak öne çıkar, tarım, azda olsa da sürdürülmektedir. İlin genelinde olduğu gibi Çamlıhemşin de çay üretiminde belirgin bir paya sahiptir. •Doğal güzellikleri sayesinde Çamlıhemşin, Rize`nin turistlik potansiyelini sırtlayan merkezi konumundadır. •Çamlıhemşin yerel halkının büyük çoğunluğu büyük kentliği göçmüş durumdadır. Geçimlerini bu şehirlerinde sağlayıp, her fırsatta memleketlerine geri döndükleri bir yaşam tarzını benimsemişlerdir. Göç etmeyen ilçe halkı ise, mevsimlik orman işçiliği fabrika işliği, ilçe merkezinde fırın, bakkal, ayakkabıcılık gibi dallarda esnaflık yapmayı sürdürmektedir. •Çamlıhemşin yöresinde gurbetçiliğin tarihi 1930`lara değin uzanır. Bu yıllarda Rusya ve Polonya`ya gurbete gidenler pastacılık ve fırıncılık zanaatlerinde ustalaşmış ve geri döndüklerinde bugün büyük kentlerde efsaneleşmiş pastane ve fırınların`da sahibi olmuşlardır. İstanbul, Ankara ve İzmir`deki enbüyük pasta ve fırın zincirlerinin sahibi genellikle Çamlıhemşinli`dir. •Bölgenin turizme açılmasıyla birlikte turistlik lokanta, otel ve alabalık yetiştiriciliği gibi alanlarda`da faaliyetler gösterilmeye başlanmıştır. Özellikle Ayder`de artan turizm talebine bağlı olarak el işlemeciliği küçük de olsa bir gelişme göstermiştir. Yöre kültürünün (yerel mutfak, yemeni, çorap, kuşak v.s ve ahşap işçiliği) el yapımı ürünleri turistlerin ilgisini çekmektedir. •Geçmiş yıllarda yoğun olara yapılan hayvancılık günümüzde yok denilecek kadar azdır. İlin özellikle 2000 m`den daha yüksek rakımlı yaylalarında görülen otlak ve çayırlar hayvan yetiştiriciliği açısından büyük önem taşımaktadır. Çamlıhemşin sınırları içinde sığır yetiştiriciliği önemli hayvancılık faaliyetlerinden biridir. •Yöredeki iklim ve doğa olanakları sayesinde bölgede arıcılık da gelişmiş noktadadır. Özellikle dağların yüksek kesimlerinde ve yaylalarda endemik ve çok çeşitli bitki türlerin varlığı yöre balının niteliğini yükseltmekte, mevsimsel olarak arılar bu bölgelere taşınmaktadır. Dünyaca ünlü Anzer (İkizdere) Balı kadar Ayder ve karakovan balı da sevilen bal türleridir.
Derepazarı : İlçe Toplam Nüfusu : 7.508 Yüzölçümü : 29 km² Rakım : 10 •Batısında İyidere, kuzeyinde, Karadeniz, doğusunda Merkez ilçesi ve güneyinde İkizdere ile çevrilidir. •Karadeniz iklim koşulları ilçe için de geçerlidir; ılık ve bol yağışlıdır. Yıllık ortalama sıcaklık 14-15 °C`dir. •Ekonomisi çay üretimine dayalı ilçede altı adet çay fabrikası bulunur. Özellikle Mayıs-Ekim ayları arasında mevsimlik ilçeleri ilçenin çay tarlalarında görmek mümkündür. İklim çaylık alanlar için hayli uygunsa da küçük çaplı mısır, fasülye, yaprak lahana, portakal ve mandalina yetiştiriciliği de yapılmaktadır. •Yöre halkı kendi ihtiyacını karşılayacak düzeyde balıkçılık da yapmaktadır. Hamsi başta olmak üzere mezgit ve istavrit`de avlanır. •Derepazarı 1949 yılında Merkez ilçesine bucak iken, 1954 te belediye teşkilatı kurulmuştur.1990 yılında ise ilçe statüsüne yükselmiştir. •İlçe şirin görünümü, sahile olan yakınlığı ve çay tarlalarındaki geleneksel yaşamıyla görülmeye değerdir.
Ardeşen : İlçe Toplam Nüfusu : 40.700 Yüzölçümü : 629 km² Rakım : 10 •Doğusunda Fındıklı, batısında Pazar, güneyinde Kaçkar Dağları ve kuzeyinde Karadeniz ile çevrelidir. •İlçenin akarsuları Fırtına Deresi, Dolana Çayı ve Yeniyol Deresi`dir. Akarsuların denizle birleştiği dağ vadi ağızları dışında ova olarak adlandırılabilecek düzlükler yoktur. •Ardeşen güneyini kaplayan dağların yanı sıra kuzey ve kuzeydoğu yönünde bulunan 3000 m yüksekliğindeki Kafkas Dağları`nın kuzey rüzgarlarından koruyucu etkisiyle kapalı bir mikroklima havzası oluşturur. •Sarp ve engebeli arazi yapısının ve ikliminin`de etkisiyle bitki örtüsünü genelde 700-2300 m yüksekliğindeki kısımları kaplayan ormanlar oluşturur. Ormanlar ilçe arazisinin %23.74`ünü oluşturur. •Ekonomi, tarıma dayalıdır. Yüksekliğin 600 m`ye ulaştığı yerlerde çay ve fındık bahçeleri yer alır. •Hayvancılık, çay üretiminin yapılmadığı yüksek kesimlerde faaliyet olarak sürdürülmektedir. •Nispeten yaygın olan ikinci tarımsal faaliyetlerden biri de arıcıktır. •Su ürünleri üretimi kıyı balıkçılığı şeklinde yapılmaktadır. Son yıllarda ilçede kültür balıkçılığı hızla artmaktadır. İrili ufaklı alabalık üretim tesisleri mevcuttur. İlçede hamsi dışında avlanan başlıca deniz balıkları mezgit ve istavrittir. •1953`te ilçe olan Ardeşen`in belediyesi aynı sene kurulmuştur.
Kalkandere : İlçe Toplam Nüfusu : 11.738 Yüzölçümü : 95 km² Rakım : 130 Kentin Batısında konumlanan ilçe, Merkez, İyidere, İkizdere ve Trabzon’un Of ilçeleriyle çevrilidir.Kent merkezine uzaklığı 21,sahile ise 13 km’dir. İlçe merkezi,Doğu Karadeniz dağlarının yüksek yamaçlarında yer alır. Engebeli bir araziye sahiptir. Yükseklikleri 1000 m ‘nin altında olan birçok tepe mevcuttur. Ormanla kaplı dağlar, akarsu vadileriyle parçalanmış durumdadır. Kentin önemli su kaynaklarından İyidere ilçe sınırları içinde kalır.Bölgede vadi aralarında büyük-küçük birçok dere akar. Ekonomisi tarıma dayanır.Başlıca tarım ürünü Çay’dır. Armut, patates, mısır ve fındık üretimi de yapılır. Dağlık kesimlerde hayvancılık sürdürülmektedir. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı %72, ortalama nem oranı %75, yıllık ortalama sıcaklık ise 14 °C’dır.
Hemşin : İlçe Toplam Nüfusu : 12.850 Yüzölçümü : 107 km² Rakım : 170 •Hemşin,Rize’nin eski yerleşim yerlerinden olup yeni bir ilçesidir.Kuzeyinde Pazar,Batısında Çayeli ve Kaptanpaşa, Güneyinde Çamlıhemşin yaylaları ile komşudur. •Denizden 18 km içeride konumlanır.Rize kent merkezine 57 km uzaklıktadır. •İlçe merkezi,bu büyük Doğu Karadeniz dağlarının yüksek bir yamacında kurulmuştur.Eski ismi Ortaköydür. •İlçe toprakları dağlıktır.Dağlar,akarsu vadileriyle parçalanmıştır.Alp-Himalaya orojenezi içrerisinde yer alır.Yörenin Güneyindeki dağlık alan Tatos dağlarının Çatalkaya kesimidir.Bu yüksek dağlar pek çok sayıdaki nehirle derin şekilde yarılmıştır.Minastı tepesi 1800 m Pamukçuk Tepesi 1660 m,Üsküt Tepesi 1490 m yüksekliktedir. 2000 m yükseklikteki Gedalmaç belinin batısından kıvrılarak devam eden Tokça Tepesi 1453 m,Çalver Dağı ise 1000 m’dir.Bu dağ sırası Kantarlı mevkisi’nde dere içinde Armut Dibi’nde 500 m seviyeye inmektedir.Bu tepeler arasında derin şekilde yarılmış kaynağını eriyen karlardan ve yağmurlardan alan bir takım yan dereler oluşmuştur. •Hemşin,ılıman kuşağın yüksek enlem iklim tipine girmektedir.Her mevsim yağışlı yazları serin,kışları ılıktır.Dağlar denize paralel olduğundan hava kütlerleri buralarda bol miktarda yağmur bırakırlar. •Cumhuriyet Döneminde 1924 yılında yapılan düzenlemeyle tekrar Pazar’a bağlı bir bucak oluşmuştur.Son olarak 1990 da 3644 sayılı kanunla Hemşin yeniden ilçe olarak kurulmuş,1991 itibarıyla Hemşin ilçe olma statüsüne yeniden kavuşmuştur. •Ekonomisi tarıma dayanır.Yetişen belli başlı ürünler,mısır,fasülye,karalahana,patates ve çaydır.Son zamanlarda kivi üretimi de ilçe halkının özel çabasıyla gelişmeye başlamıştır.Hayvancılık gelişmiş durumdadır.İlçede Arıcılık da önemli bir gelir kaynağıdır.Hemşin’in dağlık ve meyilli bir araziye sahip olması tarım yapılmasını güçleştirmektedir.Akarsular,yaylalardaki küçük göletler ve suni alabalık tesisleri üzerinden balıkçılıkta yapılmaktadır. •Hemşin,Karadenizli yaşam tarzını sürdüren,kendine özgü insanlarıyla ilgi çekici Rize ilçelerindendir.
Çayeli : İlçe Toplam Nüfusu : 42.030 Yüzölçümü : 457 km² Rakım : 10 •Çayeli, Rize`nin 19 km doğusunda konumlanır. Doğuda Pazar, güneyde Çamlıhemşin ve İkizdere, batıda Merkez ilçeleri ile komşudur. Kuzeyden Karadenizle çevrilidir. •Dağkıyı şeridi ve hemen arkasında yükselen denize paralel sıradağlarıyla tipik bir Doğukaradeniz ilçesidir. İlçenin büyük bölümü, Doğukaradeniz Dağları`nın en büyük kesimini oluşturan Rize dağları ile kaplıdır. Güney ucunda yükseldi 2000 m`yi aşar. •BüyükDere Çayı ilçeden geçip Karadeniz`e kavuşur. •Ekonomisi tarıma dayalı olan ilçenin başlıca geçim kaynağı çay kaynağıdır. Çayeli`nde hem yerleşim, hem de tarım için elverişli tek alan dar kıyı şerididir. Nüfusun büyük çoğunluğu da burada toplanmış durumdadır. Meyvecilikde gelişmiş durumdadır; armut ençok yetiştirilen meyvelerdendir. Dağ köylerinde hayvancılık ön plana çıkar. Topraklarında bakır yataklarına sahip olan ilçede çay fabrikaları, mıcır ve kum fabrikası gibi sanayi kuruluşlarıda yer alır.
İkizdere : İlçe Toplam Nüfusu : 5568 Yüz Ölçümü : 954 km² Rakım : 550 •İkizdere İlçe merkezi, yüksekliği 2000 m`yi bulan sarp ve yüksek Rize dağlarının birleştiği derin vadide kuruludur. Karşılıklı birbirine bakan iki dağın ortasında Çamlık Deresi ile Cimil Deresi`nin birleştiği yerde kurulan ilçe ‘iki dere’ anlamında kullanılan İkizdere adını almıştır. •% 45 dolayında eğim arz eden sarp dağların alçak kısımları ormanlarla kaplı olup, yükseklere doğru çıktıkça bu ormanlar yerini çıplak yaylalara terk eder. Bitki örtüsünün büyük kısmını kaplayan ormanlarında iğne yapraklı ağaçlar, kızılağaç, gürgen, meşe, kestane, ladin, köknar ağaçlar bulunur. •Tipik Karadeniz iklimi ilçede de hüküm sürer, her mevsim yağışlıdır. Yıllık sıcaklık ortalaması 11 ℃`dir. Yıllık ortalama yağış 1102 mm, yıllık ortalama bağıl nem % 74.05`dir. •1933 yılına kadar ismi kura-i Seba olarak bilinen ilçe bu tarihten sonra bucak merkezi olarak İkizdere adını almışır. 1954`te ilçe olan İkizdere`nin belediyesi 1952`de kurulmuştur. •Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri çay ve patates olup, ayrıca az miktarda mısır, armut, fındık ve kivi yetiştirilir. Yaylacılık metoduyla sığır ve koyun beslenir. Arıcılık gelişmiştir, Anzer balı meşhurdur. Bu balın üretiminin yapıldığı Anzer Yaylası; Çamlık Mesiresi, Çağırankaya ve Ovit Sınırları içinde yer alır. •Trabzon, İspir, Çamlıhemşin, Rize, Kalkandere ve Çayeli ile komşu olan İkizdere, Doğu Karadeniz bölgesinde yaylaları ile tanınmış ilçelerden biri. Doğuda Çağırankaya dağları, batıda Rüzgarlı Köyü Manle Dağları bulunur.
Güneysu : İlçe Toplam Nüfusu : 12.850 Yüz Ölçümü : 107 km² Rakım : 170 •Doğuda Çayeli, batıda İkizdere, kuzeyde Merkez ve güneyde Erzurum ili ile çevrilidir. Karos Dağı`nın güneyinde, Kıbledağı ve Ayane tepelerinin eteğinde kurulmuştur •İlçede yükseklikleri 2000 m` nin altında kalan bir çok tepe mevcuttur. En yüksek tepesi Kıbledağı`dır. Engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Arazinin tümü bitki örtüsü ile kaplıdır. Düzlük denebilecek arazi hemen hemen yok gibidir. •Vadi aralarından büyük küçük çok sayıda dere akmaktadır. Ballı dere, İslahiye Kıbledağı ve Gürgen dereleri ilçe merkezi civarlarından birleşerek Potomya Çayı`nı meydana getirirler. •Dört mevsim ılıma ve yağışlı bir iklime sahiptir. •Eski adı Potomya`dır. İlçenin Taşlıdere havzası`nın iki önemli kolu olan Salarha Deresi ile Potomya Deresi arasında kaldığı için bu ismi aldığı bilinmektedir.1942 yılına kadar Rize`ye bağlı köy olarak yönetilmiş, 1942 yılında bucak merkeziyken, 1987 yılında ilçe olarak yapılandırılmış ve 1988 yılında ilçe statüsüne kavuşmuştur. •Güneysu halkının temel geçim kaynağını tarım ve tarıma dayalı sanayi oluşturur. Başlıca tarım ürünü çaydır. Son yıllarda alternatif olarak kivi de yetiştirilmeye başlanmıştır. Yüksek kesimlerde hayvancılık yapılır. İlçede çok sayıda fabrika da bulunur. •Türkiye Cumhuriyeti Başkanı Recep Tayyip Erdoğan`ın doğduğu ilçedir. Yaşamış olduğu ev, ilçe merkezinde bulunmaktadır.